Stilte, een krans en betekenisvolle woorden: hier werd de oorlog herdacht

In Loenen was zaterdagmiddag een speciale ceremonie, ter nagedachtenis aan de vierduizend militairen en burgers die begraven liggen op het Nationaal Ereveld in die plaats. Alle personen die herdacht werden, stierven tijdens of na de Tweede Wereldoorlog in conflictsituaties.

Verschillende mensen hielden een toespraak, zoals Jaap Smit. Hij is president van de Raad van Toezicht van de Oorlogsgravenstichting, die het onderhoud van het Nationaal Ereveld voor haar rekening neemt. Hij benadrukte dat in Loenen de gevolgen te zien zijn van de wreedheden die mensen elkaar aandoen. Hij heette nabestaanden speciaal welkom, evenals de mensen die stilte zochten voor hen die stierven voor vrede en veiligheid.

Ook burgemeester Ton Heerts van Apeldoorn was aanwezig in Loenen. Hij vertelde over het indrukwekkende leven van Gerhard Badrian, die als Duitse Jood deelnam aan het Nederlands verzet. En zangeres Giovanca Ostiana bracht het lied De vluchteling ten gehore voor het publiek.

In Giesbeek werd in klein comité een krans gelegd bij het monument op de begraafplaats achter de kerk, speciaal voor de gevallenen uit het eigen dorp. Het is ieder jaar weer een bijzonder moment, zegt Adri Breure namens het organiserend comité. "Dan komen er echt verhalen los, dat is echt opvallend. Ieder mens heeft een verhaal bij de oorlog en dat is hier ook zo."

Op het monument zijn verschillende namen te lezen. Johannes Bos, 21 jaar oud. Jacobus Meurkes, 20 jaar oud. Theodorus Jansen, 56 jaar oud. En Wilhelmus Knuman, 13 jaar oud. Het merendeel van de gesneuvelden in Giesbeek was jong, erkent Breure. "Ik denk dat veel jongeren destijds ook meer durfden. Die gingen er gewoon op uit, zagen het risico misschien niet", overpeinst hij.

In Arnhem staat middenin het bos aan de Waterbergseweg een monument voor negentien personen. Zij werden tijdens de meistaking in 1943 gefusilleerd door de Duitsers. Van Werven, Walraven, Munter en Kleefsman: het zijn namen van mensen die deel uitmaakten van gezinnen, families en vriendengroepen. Het gezelschap dat een krans en boeketten bloemen legt bestaat uit zo'n veertig mensen.

Dat is misschien niet zo groot als bij herdenkingen in andere steden, maar de betekenis blijft even waardevol. "Vergis je niet: dit is voor ons wel de plek waar de meeste mensen bij een kleine herdenking bij aanwezig zijn", zegt Bert de Jong namens het comité Nationale Feest- en Gedenkdagen Arnhem.

De Jong blijft herdenken zolang het leven hem dat toelaat. "Ik herdenk mijn hele leven al. Ik ben zelf van Joodse afkomst en dat verloochen ik niet. We denken en herdenken en blijven dat doen. En we moeten bedenken dat we in Nederland volgend jaar meer dan tachtig jaar in vrijheid leven", benadrukt hij.

In Nijmegen kwamen enkele honderden mensen bijeen op het Traianusplein. Ze startten daar om 20.00 uur met een herdenking. Voor die tijd was er al een herdenkingsdienst in de St. Stevenskerk in de stad. Burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen sprak de aanwezigen toe, daarna werden in totaal 25 kransen gelegd.

"Ik vond deze herdenking wel specialer dan de herdenkingen in voorgaande jaren", zegt een man die er deze avond bij is. "Er speelt natuurlijk heel wat in de wereld en ik denk dat er daarom ook veel meer mensen aanwezig zijn. Het is bijzonder dat er, ondanks het weer, zo veel mensen zijn gekomen."

"Het was dit jaar weer indrukwekkend", zegt een veteraan trots. Hij zegt dat hij het belangrijk vindt ook dit jaar weer van de partij te zijn tijdens de herdenking in Nijmegen. "Ik ben overal op de wereld geweest en heb een hoop van mijn maten verloren. Ik wil ze hier dan toch even herdenken. We hadden hier vroeger een groepje van 45 man, dat zijn er nu nog maar 2. De leeftijd, hè? Als je ouder wordt, vallen er steeds meer mensen weg."